Uluslararası Çalışma Örgütünün araştırmalarına göre; kazaların sadece %2’si korunması mümkün olmayan, %98’i ise önlenebilir olan kazalardır.
İş dünyasında, atölye, laboratuvar veya çalışılan ortamda, uygulama sırasında meydana gelebilecek iş kazaları ile
karşılaşılmaması ve çalışılan ortamda istemeyerek oluşan olumsuzluklarda fert olarak yasal sorumluluğun
farkında olunması için İSG eğitiminin başarıyla tamamlanması önem taşımaktadır.
1. İŞ YERLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİĞİ TEHDİT EDEN UNSURLAR VE BUNLARA KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER
1.1. İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Kavramlar
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) iş sağlığı ve güvenliğini; “Tüm çalışanların bedensel, ruhsal, toplumsal sağlık ve refahlarının en üst düzeye yükseltilmesi ve bu durumun korunması, iş yeri koşullarının, çevrenin ve üretilen malların getirdiği sağlığa aykırı sonuçların ortadan kaldırılması, çalışanları yaralanmalara ve kazalara maruz bırakacak risk faktörlerinin ortadan kaldırılması, yine çalışanların bedensel ve ruhsal özelliklerine uygun işlere yerleştirilmesi ve sonuç olarak çalışanların bedensel ve ruhsal gereksinimlerine uygun bir iş ortamı yaratılmasıdır.” şeklinde tanımlar.
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kavramlar şunlardır:
İş yeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin iş yerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iş yerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyondur.
Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve resimleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak iş yeri için belirlenen tehlike grubuna denir.
İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
İşveren vekili: İşveren adına hareket eden ve işin, iş yerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimse.
Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel iş yerlerinde istihdam edilen gerçek kişidir.
Genç çalışan: On beş yaşını bitirmiş ancak on sekiz yaşını doldurmamış çalışandır.
Çalışan temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışan.
İş yeri hekimi: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yetkilendirilmiş, iş yeri hekimliği belgesine sahip hekim.
İş güvenliği uzmanı: İş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip kişi.
Diğer sağlık personeli: İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip kişiler ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilen iş yeri hemşireliği belgesine sahip kişiler.
Tehlike: İş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek ve çalışanı veya iş yerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli.
Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimali.
Önleme: İş yerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümü.
Risk değerlendirmesi: İş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılan çalışmalar.
Acil durum planı: İş yerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dâhil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plan.
İş kazası: İş yerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay.
Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık.
Ramak kala olay: İş yerinde meydana gelen; çalışan, iş yeri ya da iş
ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu hâlde zarara uğratmayan olay. 4
Kişisel koruyucu donanım (KKD): Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç gereç ve cihazlardır.
1.2. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amacı ve Önemi
Dünyada ve ülkemizdeki sanayileşmeye bağlı olarak iş yerlerinde görülen iş kazası ve meslek hastalığı oranlarında artış görülmektedir. Bu nedenle çalışanların daha sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlamak, beden ve ruh sağlıklarını korumak için iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması gerekmektedir. Bu anlayış içerisinde disiplinler arası etkileşimi ve iş birliğini gerekli kılan, tıp, hukuk, fizik, psikoloji gibi pozitif ve sosyal bilimlerin katkılarıyla gelişen iş sağlığı ve güvenliği alanı ortaya çıkmıştır. Teknik açıdan bakıldığında işin yapılması esnasında çalışanların karşılaştıkları tehlikelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması odak noktayı oluştururken sağlık bilimleri açısından ise meslek hastalıkları ve iş kazalarından kaynaklanan yaralanmalardan korunma ve tedavi boyutu ön plana çıkmaktadır.
İş sağlığı ve güvenliğinin başlıca amaçları şunlardır:
İş yerlerindeki riskleri tamamen ortadan kaldırmak ya da zararları en aza indirmek,
Çalışanların sağlığını fiziksel, ruhsal ve tıbbi açıdan korumak ve geliştirmek,
Çalışanları çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden korumak,
Ortaya çıkan sağlık zararlarını, meslek hastalıklarını tespit etmek ve tedavilerini
sağlamak,
Uğradıkları iş kazası veya meslek hastalığı sonucu zarar gören çalışanların
uygun işlerde çalışmalarına olanak sağlamak,
Meydana gelen zararların derecelerini objektif, bilimsel ve etik yollarla tespit
etmek ve değerlendirmek,
Maddi ve manevi zararları ortadan kaldırmaktır.
1.2.1. Güvenlik Kültürü
Kültür, insan gruplarının özgün yapılarını ortaya koyan ve aktarılan sembollerle ifade edilen düşünce, duygu ve davranış biçimleridir. Her toplumun kendine özgü bir kültürü olduğu dikkate alındığında toplumda faaliyet gösteren toplulukların da kendilerine özgü kültürlerinden söz edilebilmektedir. Bu doğrultuda, topluluk kültürü topluluğun kendisi tarafından toplumun kültüründen etkilenerek oluşmakta ve çalışanın topluluk içindeki davranışı üzerinde önemli bir etkiye sahip olmaktadır. Ayrıca topluluk kültürü, topluluk içinde çalışan grupların keşfedip geliştirdikleri temel görüş ve düşüncelerden ibaret kalmaktadır.
Güvenlik kültürü ise özellikle sağlık ve güvenlik sorunlarına ilişkin değer ve inançların yansıtıldığı topluluk kültürünün bir alt boyutu olarak kabul edilir. Güvenlik kültürü ile ilgili literatürde pek çok tanım bulunmaktadır. Bu tanımlar incelendiğinde ortaklık, önleme, korunma, maruziyet, değişim, algılama, inanç, değer, tutum vb. kavramların ortak olduğu görülmektedir. Bu kavramlardan yola çıkarak güvenlik kültürünü, iş yerinin her kademesinde görev yapan personelin, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili maruziyet, önleme, korunma gibi konularda sahip olduğu veya geliştirdiği ortak davranış, alışkanlık, inanç, görüş ve paylaşımlar bütününün ifadesi olarak tanımlamak mümkündür. Çalışma ortamında bireyler üzerinde güvenli davranış kültürü oluşturmak ve bunu tüm çalışanların benimsemesini sağlamak iş sağlığı ve güvenliği açısından önemlidir.
1.2.2. Bireysel ve Toplu Korunma
İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının temel amacı, çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarından toplu olarak korunmasını sağlamaktır. Toplu korunma önlemlerinin tam anlamıyla sağlanamadığı veya yetersiz kaldığı durumlarda kişisel korunma önlemleri uygulanmalıdır. Bu amaçla çalışanların yapılan işe göre eldiven, önlük, ayak koruyucusu, maske, yüz ve göz koruyucusu gibi KKD’leri kullanımının sağlanması gerekmektedir.
1.3. İş Yerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu 1.3.1. İş Yeri Tehlike Sınıfları
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre tehlike sınıfı; iş sağlığı ve güvenliği açısından yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve resimleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak iş yeri için belirlenir. İş yerlerinin tehlike sınıfları belirlenirken İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İş Yeri Tehlike Sınıfları Tebliği’nin ekinde yer alan iş yeri tehlike sınıfları listesinin dikkate alınması gerekmektedir. Ayrıca tehlike sınıfı belirlenirken bir iş yerinde yürütülen asıl iş dikkate alınır.
Asıl iş, mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan iştir. Asıl işin tayininde tereddüde düşülmesi hâlinde iş yerinin kuruluş amacına bakılır. İş yerinde birden fazla asıl iş tanımına uygun faaliyetin yürütülmesi hâlinde, bu işlerden tehlike sınıfı yüksek olan iş, asıl işin belirlenmesinde esas alınır. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun iş yeri tanımına giren iş yerlerinde, yapılan asıl işin yanında veya devamı niteliğinde faaliyet alanının genişletilmesi hâlinde o iş yerinin yine kuruluş amacına bakılır.
Tehlike sınıfları üçe ayrılır:
Az tehlikeli işler
Tehlikeli işler
Çok tehlikeli işler
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre bir iş yerinin iş yeri hekimi, iş güvenliği uzmanı veya diğer sağlık personeli görevlendirilebilmesi için iş yerinin tehlike sınıfının bilinmesi gerekmektedir. Söz konusu görevlendirmelerde iş yerinin tehlike sınıfına göre çalışma süresi hesaplanır ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programı (İSGKATİP) adı verilen çevrimiçi sistemde görevlendirme kaydı gerçekleştirilir.
İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İş Yeri Tehlike Sınıfları Tebliği’nde kullanılan kodlar ve tanımlar NACE Ekonomik Faaliyet Sınıflaması olarak bilinen uluslararası bir sınıflamaya aittir. Bu sınıflamada faaliyetler numaralandırılmış, başka bir deyiş ile kodlarla ifade edilmiştir (Tablo 1). Faaliyet tanımlamaları yapılırken en genel ifadeler kullanılmıştır. Örneğin; bina inşaatı, AVM inşaatı, stadyum inşaatı yerine bütün bu yapıları kapsayacak “ikamet amaçlı olan veya ikamet amaçlı olmayan binaların inşaatı” ifadesi kullanılmıştır.
Kariyer Farkı Business ile çalışanlarınızı en çok talep edilen kurslarla eğitime alın.
Bilgi İçin Tıklayın
0 Yorumlar